درحالی‌که کشور با معضل آلودگی هوا و مشکلات ناشی‌از تردد خودروهای فرسوده دست‌وپنجه نرم می‌کند، ضرورت اجرای اقدامات جدی برای اسقاط خودروهای قدیمی و موتورسیکلت‌های آلاینده بیش از پیش احساس می‌شود. طبق آمارها، بیش‌از ۱۱میلیون و ۷۰۰هزار موتورسیکلت فرسوده در سطح کشور در حال تردد هستند که سهم بزرگی از آلودگی‌های ناشی‌از ترافیک شهری را به خود اختصاص می‌دهند. در کنار این موتورسیکلت‌ها، خودروهای فرسوده نیز در شهرهای بزرگ به‌ویژه تهران، به عاملی مهم در تشدید بحران آلودگی هوا تبدیل شده‌اند. در این راستا، ستاد بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده که مسئولیت پیگیری و تسهیل فرآیند اسقاط این خودروها را بر عهده دارد، اقداماتی در جهت بهبود شرایط بهداشتی و زیست‌محیطی انجام داده است.
بر اساس قوانین جدید، به خودروهای مدل ۱۳۷۴ که پیش از این دو گواهی اسقاط تعلق می‌گرفت، از سال آینده فقط یک گواهی اسقاط تعلق خواهد گرفت. همچنین خودروهای سواری مدل ۱۳۷۹ که در صورت اسقاط سه گواهی دریافت می‌کنند، از سال آینده با دو گواهی اسقاط خواهند شد.
این تغییرات قانونی می‌تواند میزان انگیزه مالکان این خودروها را به دلیل کاهش ارزش وسایل نقلیه آن‌ها برای اسقاط خودرو کاهش دهد. اما برخی کارشناسان معتقدند این روند انگیزه بیشتری برای مالکان خودروهای فرسوده ایجاد می‌کند تا روند اسقاط این خودروها را تسریع کند. علاوه‌بر این، مشوق‌های مالی برای جایگزینی خودروهای فرسوده با مدل‌های نو و همچنین پیشنهاد جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با مدل‌های برقی، به‌عنوان یک راهکار کارآمد برای کاهش آلودگی‌ها مطرح است.
جلال امینی‌فرد، سخنگوی ستاد بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» گفت: «اجرای این طرح‌ها نه‌تنها می‌تواند به کاهش آلودگی هوا کمک کند، بلکه با کاهش هزینه‌های سوخت و افزایش کارآیی حمل‌ونقل شهری، موجب بهبود کیفیت زندگی در شهرهای بزرگ خواهد شد.»
وی افزود: «خودروهای برقی و موتورسیکلت‌های برقی به‌ویژه در کلان‌شهرها، می‌توانند نقش مهمی در حل بحران آلودگی هوا ایفا کنند. چراکه این وسایل نقلیه نه‌تنها آلایندگی ندارند، بلکه هزینه‌های عملیاتی کمتری نیز برای مالکان خواهند داشت.» امینی‌فرد در ادامه به تفصیل از برنامه‌ها و چشم‌انداز آینده ستاد برای تسهیل فرآیند اسقاط خودروهای فرسوده به‌ویژه در زمینه خودروهای سنگین و موتورسیکلت‌ها، صحبت کرد و از گام‌های بلند این ستاد برای کاهش آثار زیست‌محیطی این خودروها و بهبود کیفیت هوای شهرهای بزرگ خبر داده است.
با توجه به افزایش تعداد خودروهای فرسوده در کشور، برنامه‌های دولت برای بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده برای سال‌های آینده چیست؟
دولت برنامه‌های متعددی برای کاهش تعداد خودروهای فرسوده در دستور کار خود دارد. این برنامه‌ها در راستای کاهش آلودگی هوا، جلوگیری از تردد خودروهای قدیمی و پرمصرف و کمک به افزایش کیفیت زندگی شهری طراحی شده‌اند. یکی از مهم‌ترین این برنامه‌ها افزایش نرخ اسقاط خودروهای فرسوده است که در سال‌های گذشته با توجه به محدودیت‌های مالی و دشواری‌های اجرایی، با موفقیت کمتری روبه‌رو شده بود.
درحال‌حاضر، با تغییرات جدید در قوانین و تعداد گواهی‌های اسقاط برای برخی مدل‌ها، فرآیند اسقاط خودروها سریع‌تر خواهد شد. به‌طورمثال، از سال آینده خودروهای مدل ۱۳۷۴ که پیش‌تر برای اسقاط دو گواهی دریافت خواهند کرد، سال آینده تنها یک گواهی اسقاط دریافت خواهند کرد. همچنین برای مدل‌های ۱۳۷۹ نیز تغییرات مشابهی اعمال شده که به مالکان خودروهای فرسوده هشدار داده می‌شود برای استفاده از این مزیت باید تا پایان سال اقدام کرده و در ازای آن خودروهای جدیدتری دریافت کنند.
درخصوص موتورسیکلت‌های فرسوده چه برنامه‌هایی وجود دارد و آیا این موضوع در دستور کار ستاد قرار گرفته است؟
یکی از چالش‌های بزرگ در زمینه آلودگی هوا در ایران، موتورسیکلت‌های فرسوده هستند که به‌طور قابل‌توجهی به انتشار آلاینده‌ها در شهرهای بزرگ کمک می‌کنند. درحال‌حاضر، بیش‌از ۱۱میلیون و ۷۰۰هزار موتورسیکلت فرسوده در کشور در حال تردد هستند که سهم قابل‌توجهی از آلودگی‌های شهری را به خود اختصاص می‌دهند. این موتورسیکلت‌ها معمولا از استانداردهای زیست‌محیطی برخوردار نیستند و مصرف سوخت آن‌ها بالاست. در همین راستا، ستاد بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده با طرح پیشنهادی خود علاوه‌بر اسقاط خودروهای فرسوده، طرح‌هایی برای اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده نیز در نظر گرفته است. مهم‌ترین راهکار ما در این زمینه، جایگزینی این موتورسیکلت‌ها با موتورسیکلت‌های برقی است. موتورسیکلت‌های برقی نه‌تنها مصرف سوخت کمتری دارند، بلکه آلایندگی آن‌ها صفر است و به‌ویژه در شرایطی که شهرهای بزرگ با بحران آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌توانند نقش بسزایی در کاهش آلودگی ایفا کنند.
در خصوص ارزش گواهی‌های اسقاط، چه تغییراتی برای سال آینده پیش‌بینی می‌شود؟
درحال‌حاضر، مالکان خودروهای فرسوده برای اسقاط خودرو خود نیاز به چندین گواهی دارند. اما طبق اصلاحات جدید در قوانین، از سال آینده تعداد گواهی‌های اسقاط برای خودروهای مدل‌های مختلف کاهش خواهد یافت. این تغییرات باعث کاهش هزینه‌ها و تسهیل فرآیند اسقاط برای مالکان خودروهای فرسوده خواهد شد. به‌علاوه، ستاد برنامه‌هایی برای افزایش تعداد مراکز اسقاط و تسهیل فرآیند برای مالکان خودروهای فرسوده دارد تا بتوانیم تعداد خودروهایی که از چرخه تردد خارج می‌شوند را افزایش دهیم. این تغییرات نه‌تنها فرآیند اسقاط را تسهیل می‌کند، بلکه کمک می‌کند تا بازار خودروهای نو نیز به شکلی سالم‌تر و متوازن‌تر پیش برود.
به نظر شما، اسقاط خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های قدیمی چه تاثیری بر کاهش آلودگی هوا خواهد داشت؟
اسقاط خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های آلاینده تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت هوا خواهد داشت. این خودروها و موتورسیکلت‌ها به دلیل نداشتن استانداردهای زیست‌محیطی و مصرف بالای سوخت، یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ هستند. با جایگزینی این خودروها و موتورسیکلت‌ها با مدل‌های جدیدتر و برقی، می‌توان به‌طور چشمگیری از میزان آلاینده‌ها کاست.به‌ویژه در شهرهایی مثل تهران که کیفیت هوا به‌شدت تحت‌تاثیر این خودروهای آلاینده قرار دارد، اسقاط و جایگزینی این وسایل نقلیه می‌تواند تاثیر مستقیم و مثبتی‌بر کاهش آلودگی هوا و بهبود شرایط زیست‌محیطی داشته باشد.
با توجه به وضعیت موجود، برای مثال در تهران که یکی از آلوده‌ترین شهرهای دنیاست، جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با برقی می‌تواند آلایندگی‌ها را کاهش دهد و کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشد.
چه مشوق‌هایی برای مالکان خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها در نظر گرفته شده است؟
برای مالکان خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده که تمایل به اسقاط دارند، مشوق‌های مختلفی در نظر گرفته شده است. یکی از این مشوق‌ها، ارائه وام‌های کم‌بهره برای خرید خودروهای جدید و موتورسیکلت‌های برقی است. این تسهیلات می‌تواند برای مالکان خودروهای فرسوده بسیار جذاب باشد، زیرا از یک سو هزینه‌های مالی اسقاط کاهش می‌یابد و از سوی دیگر، با خرید وسیله نقلیه جدیدتر یا برقی، هزینه‌های نگهداری و سوخت کاهش خواهد یافت.
علاوه بر این، تخفیف‌های مالیاتی برای مالکان خودروهای جدید و موتورسیکلت‌های برقی نیز به‌منظور تسهیل در فرآیند جایگزینی و کاهش هزینه‌ها در نظر گرفته شده است. این مشوق‌ها کمک می‌کنند تا مالکان خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها به‌راحتی بتوانند از این طرح‌ها بهره‌مند شوند و به سمت خرید وسایل نقلیه جدید و سبزتر هدایت شوند.
راهکار پیشنهادی شما به کارشناسان و تصمیم‌سازان دولتی در خصوص تسهیل شرایط اسقاط وسایل نقلیه فرسوده چیست؟
با توجه به مشکلات جدی که خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های آلاینده برای محیط‌زیست به همراه دارند، اجرای طرح‌های اسقاط و جایگزینی این وسایل نقلیه با خودروهای جدیدتر و موتورسیکلت‌های برقی، می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا و بهبود شرایط زیست‌محیطی کشور داشته باشد.
دولت با اعمال مشوق‌های مالی و تسهیل فرآیند اسقاط، باید مالکان خودروها و موتورسیکلت‌ها را به این فرآیند ترغیب کند و به گام‌های مؤثری در جهت حفظ سلامت عمومی و محیط‌زیست بردارد.
اجرای طرح‌های اسقاط خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های آلاینده به‌ویژه با جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی می‌تواند تحولی اساسی در بهبود وضعیت آلودگی هوای ایران ایجاد کند.
